In de asielprocedure verwijst het begrip 'gender' naar vervolging als gevolg van de sekse waartoe de persoon behoort. Hoofdzakelijk vrouwen verklaren het slachtoffer te zijn van dergelijke vervolging. Een aantal voorbeelden van gendergerelateerde vervolging zijn gedwongen huwelijk, eerwraak, huiselijk geweld, verkrachting en gedwongen prostitutie.
Het begrip ‘gender’ omvat ook de seksuele geaardheid en de genderidentiteit. Een persoon (man of vrouw) kan worden vervolgd wegens zijn seksuele geaardheid (homoseksualiteit, biseksualiteit…).
Vervolging wegens seksuele geaardheid en genderidentiteit
Personen die behoren tot seksuele minderheden (d.w.z. personen met een andere seksuele geaardheid of genderidentiteit dan het merendeel van de bevolking) kunnen het slachtoffer zijn van gendergerelateerde vervolging in hun land van herkomst. Het CGVS behandelt een groot aantal aanvragen van personen die slachtoffer zijn van gendergerelateerde vervolging wegens hun seksuele geaardheid.
Indien er voor die personen een gegronde vrees tot vervolging of een reëel risico wordt vastgesteld, wordt de status van vluchteling toegekend. Het gaat in dat geval om een vervolging wegens het behoren tot een sociale groep, zoals vastgelegd in de Wet van 15 december 1980 betreffende de toegang tot het grondgebied, het verblijf, de vestiging en de verwijdering van vreemdelingen.
Het CGVS beschikt over een gendercoördinatrice die het beleid met betrekking tot gendergerelateerde vervolging opvolgt.
Het gehoor
Een asielzoeker die gendergerelateerde vervolging vreest, kan het moeilijk hebben om zijn verhaal te vertellen. De sociale normen van deze persoon of de aard van de ondergane vervolging kunnen schaamte veroorzaken. Dit kan de toelichting over bepaalde aspecten van de vervolgingsfeiten beïnvloeden. Om die reden heeft het CGVS voor het gehoor verscheidene maatregelen genomen.
De asielzoeker kan vragen om gehoord te worden door een protection officer en een tolk van een bepaald geslacht. De asielzoeker moet de redenen voor dit verzoek wel verduidelijken. In de mate van het mogelijk voldoet het CGVS aan de vraag van de asielzoeker.
Het CGVS voorziet in bijzondere instructies voor het gehoor en in specifieke opleidingen voor de protection officers zodat de personen die gendergerelateerde vervolging vrezen adequaat worden gehoord. Ook voor de tolken organiseert het CGVS een specifiek opleiding.
Tijdens het gehoor stelt de protection officer open vragen en stelt hij zich open op ten opzichte van de asielzoeker, los van clichés of stereotypen. De protection officer stelt geen vragen over de louter seksuele activiteiten van de asielzoeker.
De beoordeling van de asielaanvraag
Het is in de eerste plaats aan de asielzoeker om het CGVS te overtuigen van diens seksuele geaardheid (of van zijn genderidentiteit) en van de echtheid van de eventuele vervolgingsfeiten die hij aanhaalt. Om aan te tonen dat de feiten die hij inroept werkelijk hebben plaatsgevonden of dat hij bij zijn terugkeer naar zijn land van herkomst het slachtoffer dreigt te worden van vervolging wegens zijn seksuele geaardheid of zijn genderidentiteit, moet hij relevante details en de nodige verduidelijkingen geven. Zijn verklaringen moeten coherent, geloofwaardig en niet tegenstrijdig zijn met de informatie waarover het CGVS beschikt.
Bij de beoordeling van de asielaanvraag van een persoon die vervolging inroept wegens zijn seksuele geaardheid of zijn genderidentiteit houdt het CGVS rekening met de algemene situatie in het land van herkomst (op basis van beschikbare informatie of rapporten) en met zijn individuele situatie.
Het feit dat een persoon homoseksueel, biseksueel of transgender is, volstaat over het algemeen niet om als vluchteling te worden erkend. Het onderzoek van de aanvraag zal afhangen van de situatie in het land van herkomst: voor sommige landen van herkomst kan dit volstaan maar voor de meeste landen niet.
Bij de beoordeling van de gender-gebonden vrees voor vervolging, aangehaald door de asielzoeker, zijn een aantal aspecten van belang:
- De verklaringen over de seksuele geaardheid of over de genderidentiteit moeten geloofwaardig zijn.
- Bij geloofwaardige verklaringen over de seksuele geaardheid, wordt er nagegaan wat de risico’s voor vervolging voor de asielzoeker zijn bij een eventuele terugkeer naar zijn land van herkomst.
- Enkel het feit dat homoseksuele handelingen of homoseksualiteit strafbaar zijn in het land van herkomst, volstaat niet. De wettelijke bepalingen moeten in het land van herkomst ook concreet worden toegepast. Het bestaan van een wet die homoseksuele handelingen of homoseksualiteit verbiedt, kan wel een indicatie zijn dat de autoriteiten hem geen bescherming zullen bieden in geval van vervolging.