Dit rapport behandelt de houding van de Congolese autoriteiten ten opzichte van hun terugkeerders die het land illegaal hebben verlaten en/of in België een verzoek om internationale bescherming (VIB) hebben ingediend en/of daar hebben verbleven. Het bestrijkt de laatste vijf jaar, oftewel de periode van 2018 tot oktober 2023. Cedoca sloot het onderzoek op 28 november 2023 af.
Terugkeer naar het land van herkomst wordt overwogen wanneer de vreemdeling niet langer voldoet aan de voorwaarden voor verblijf in België.
De economische crisis die Congo-Brazzaville de afgelopen jaren heeft getroffen, heeft de migratiedynamiek gewijzigd. Het land blijft een belangrijk bestemmingsland voor migranten en vluchtelingen, maar wordt tevens geconfronteerd met het vertrek van burgers, vooral jongeren, op zoek naar bestemmingen die hen beter onderwijs en werkgelegenheid kunnen bieden. Bronnen halen aan dat migratie vanuit Congo-Brazzaville gericht is naar andere landen van de ECCAS, maar ook Frankrijk, Zuid-Afrika, Tanzania en Mali zijn populaire bestemmingen.
De nationale wetten voorzien in vrijheid van binnenlands verkeer, reizen naar het buitenland, emigratie en repatriëring. Volgens USDOS respecteert de regering de meeste van deze rechten. De Congolese regering werkt samen met de UNHCR en andere humanitaire organisaties bij het bieden van bescherming en hulp aan ontheemden, vluchtelingen en terugkerende asielzoekers.
Volgens de DVZ vonden tussen januari 2018 en september 2023 geen vrijwillige terugkeer plaats naar Congo-Brazzaville. Wel vond in diezelfde periode een gedwongen terugkeer plaats, meer bepaald in maart 2019. De IOM meldt twee gevallen van vrijwillige terugkeer in de periode van januari 2018 tot oktober 2023, namelijk in juni 2018 en in februari 2022.
Twee van de drie gecontacteerde bronnen geven aan dat er geen speciale procedures bestaan voor terugkeerders bij het binnenkomen van het grondgebied via de luchthaven in Brazzaville of Pointe-Noire. Deze bronnen geven voorst aan dat terugkeer na een illegaal vertrek, een verblijf in het buitenland of een asielaanvraag naar hun weten geen problemen stelt bij terugkeer. Zij zijn zich beiden niet bewust van concrete zaken. Een derde bron geeft aan dat het reizen met een LP aanleiding kan geven tot ondervragingen, en dat terugkeer na een asielaanvraag een risico inhoudt. Deze bron kan geen concrete voorbeelden geven van terugkeerders die problemen hebben ondervonden met de nationale autoriteiten.
Politique de traitement
La politique définie par le commissaire général se fonde sur une analyse approfondie d’informations récentes et détaillées sur la situation générale dans le pays. Ces informations ont été recueillies de manière professionnelle auprès de diverses sources objectives, dont l’Agence de l’Union européenne pour l’asile (AUEA), le Haut-Commissariat aux réfugiés des Nations unies (HCR), des organisations internationales de défense des droits de l’homme, des organisations non gouvernementales, ainsi que la littérature spécialisée et les médias. Pour définir sa politique, le commissaire général ne se fonde donc pas exclusivement sur les COI Focus publiés sur le site du CGRA, qui ne traitent que de certains aspects particuliers de la situation du pays. Le fait qu’un COI Focus date d’un certain temps déjà ne signifie donc pas que la politique menée par le commissaire général ne soit plus d’actualité.
Pour examiner une demande d’asile, le commissaire général tient non seulement compte de la situation objective dans le pays d’origine à la date de la décision mais également de la situation individuelle et des circonstances personnelles du demandeur. Chaque demande d’asile est examinée au cas par cas. Le demandeur d’asile doit montrer de manière suffisamment concrète qu’il éprouve une crainte fondée de persécution ou court un risque réel d’atteintes graves. Il ne peut donc se contenter de renvoyer à la situation générale dans son pays mais doit également présenter des faits concrets et crédibles le concernant personnellement.
Pour ce pays, il n’y a pas une note de politique de traitement disponible sur le site Internet du CGRA.