De situatie van Tigrayanen in Addis Abeba

De vijandelijkheden in de noordelijke regio Tigray, gestart in november 2020, gaan gepaard met repressie en arrestaties van Tigrayanen in de rest van het land. De arrestatiecampagnes van Tigrayanen tijdens het conflict variëren in omvang en gebeuren in golven. Deze verschillende episodes lopen in lijn met de gebeurtenissen doorheen het conflict.

Acties tegen Tigrayanen nemen aanzienlijk af na het opheffen van de noodtoestand in februari 2022 en na het Cessation of Hostilities Agreement (CoHA) tussen het Tigray People’s Liberation Front (TPLF) en de federale regering in november 2022. Bronnen halen aan dat ondanks de schijnbare terugkeer naar het normale leven na het CoHA, veel Tigrayanen hun vertrouwen in de Ethiopische staat verloren zijn. Velen ervaren psychologische en socio-economische gevolgen van de maatregelen waaraan ze in de periode november 2020–november 2022 onderworpen zijn.

De bronnen waarmee Cedoca sprak tijdens de onderzoeksmissie in Ethiopië in november 2023 vermelden dat alle Tigrayanen die werden opgepakt en vastgehouden onder de noodtoestand gradueel zijn vrijgelaten na de opheffing van de noodtoestand in februari 2022, met uitzondering van diegene waartegen een gerechtelijke zaak aanhangig is of diegene die veroordeeld zijn.

Deze bronnen waren het er over eens dat de situatie voor Tigrayanen in de hoofdstad verbeterd was en er niet langer sprake was van discriminatie van Tigrayanen door de autoriteiten. Enkelen haalden aan dat de algemene mensenrechtensituatie in het land achteruit gaat en dat de focus van de autoriteiten eerder gericht is op personen van Amhara-afkomst.

In juni 2024 voeren ambtenaren van het UK Home Office een onderzoeksmissie uit naar Ethiopië. In hun rapport stellen ze dat hoewel er geen sprake is van discriminatie van Tigrayanen op wettelijke basis, hun positie en invloed in de Ethiopische samenleving afgenomen is als gevolg van het conflict. Tigrayanen in Addis Abeba kunnen toegang krijgen tot gezondheidszorg, scholing en huisvesting als ze de kosten kunnen betalen. Andere activiteiten, waaronder het opzetten van een bedrijf en het openen van een bankrekening, kunnen enkel als men in het bezit is van een Addis Abeba city ID card. Tigrayanen kunnen in sommige gevallen zo’n city ID card verkrijgen, maar dit is niet evident, omdat hiervoor onder andere een machtigingsbrief nodig is van de kebele waar de persoon eerder woonde. Een aantal bronnen merken op dat Tigrayanen vaak een AA city ID card kopen tegen betaling van steekpenningen

Tigrayanen zijn bij het afsluiten van deze COI Focus in oktober 2025 nog steeds niet of amper vertegenwoordigd in federale instituties, zoals het parlement, de ministeries of de federale rechtbanken, of veiligheidsinstellingen zoals het leger, de politie- en de inlichtingendiensten.

Op het einde van maart 2024 en in april 2024 doen geruchten de ronde over arrestaties van jonge Tigrayanen in de hoofdstad. Deze arrestaties gebeuren mogelijk vanwege een (vermeende) alliantie tussen Fano-groepen en de Tigray Defence Forces (TDF). Twee bronnen halen aan dat er nog steeds arrestaties van Tigrayanen plaatsvinden in de hoofdstad, maar dat het aantal arrestanten en de detentietijd verschilt met de situatie tijdens de oorlog. Volgens een bron zou het daarbij voornamelijk gaan over Tigrayanen met TDF-affiliatie, Tigrayanen zonder geldig identiteitsbewijs, Tigrayanen die in groep rondhangen in bars en koffiehuizen en straatverkopers, bedelaars en daklozen.

De contacten waarmee het UK Home Office spreekt tijdens hun onderzoeksmissie in juni 2024 geven aan dat er geen sprake meer is van systematische of grootschalige arrestaties en vasthoudingen van Tigrayanen. Al kunnen ze, net als andere bevolkingsgroepen, het slachtoffer worden van willekeurige arrestaties. Dit gebeurt soms voor publieke feestdagen of grote openbare evenementen, maar ook als gevolg van opportunistische, korte detenties (een dag of twee) om steekpenningen te verkrijgen.

Eind juni 2025 berichten de mensenrechtenorganisatie Human Rights First - Ethiopia (HRFE) en een aantal krantenartikelen dat de autoriteiten in Addis Abeba willekeurige arrestaties uitvoeren, waarbij Tigrayanen op basis van hun identiteit worden gearresteerd, zonder formele aanklacht of verschijning voor rechterlijk toezicht. Hoewel de reden voor de arrestaties onduidelijk blijft, wijst Ethiopia Observer op de gespannen relatie tussen de interim-regering in Tigray en de federale regering als een mogelijke verklaring. Een advocaat, die voor een lokale mensenrechtenorganisatie werkt, stelt dat corruptie een reden kan zijn, alsook de betrekkingen tussen het TPLF en Eritrea die Ethiopië met veel argwaan gadeslaat. In juni 2025 schrijft Ethiopië een brief aan de Verenigde Naties waarin het beweert dat het TPLF en Eritrea samen een offensief plannen. Een tiental dagen nadat de arrestaties bekend raken in de media, zijn de arrestanten opnieuw op vrije voeten, aldus een advocaat.

Cedoca vond in de geraadpleegde bronnen geen indicaties dat arrestaties van Tigrayanen in Addis Abeba systematisch gebeuren.

De informatie over de behandeling door de Ethiopische autoriteiten van terugkeerders van Tigray–etnie in de onderzoeksperiode (juni 2024 – september 2025) is schaars. Uit Eurostat-gegevens blijkt dat er in de periode van juni 2024 tot juni 2025 in totaal 1.810 Ethiopiërs het bevel kregen de Europese Unie (EU) te verlaten, waarvan 270 (of 15 %) terugkeerden naar Ethiopië.

Cedoca vond in de geraadpleegde publieke bronnen geen meldingen van specifieke incidenten in de onderzoeksperiode waarbij Tigrayanen, die terugkeerden vanuit het buitenland, problemen ondervonden bij aankomst in Addis Abeba. Een advocaat geeft aan dat er tijdens de arrestaties in juni 2025 ook teruggekeerde Tigrayanen onder de arrestanten waren, maar dat niets erop wijst dat terugkeerders het doelwit waren van de acties.