Situatieschets

Français

Het doel van dit onderzoek is een stand van zaken op te maken over de algemene situatie in Venezuela. Het onderzoek richt zich hierbij op de politieke situatie, de veiligheidssituatie en de socio-economische situatie van het land om een zo breed mogelijke analyse te maken van de huidige stand van zaken. De situatie van specifieke profielen, zoals bijvoorbeeld politieke activisten, vormen geen voorwerp van deze analyse. Het onderzoek richt zich in het bijzonder op de periode van 1 mei 2019 tot mei 2020. Het onderzoek werd afgesloten op 15 mei 2020.

Deze COI Focus schetst vooreerst een beeld van de huidige politieke situatie in Venezuela sinds mei 2019. Dit is nadat oppositieleider Juan Guaidó zichzelf uitriep tot interim-president eind januari 2019 en hij op 30 april 2019 Operatie Vrijheid lanceerde waarbij hij, zonder veel succes, het leger aan zijn kant probeerde te krijgen. Venezuela heeft sindsdien twee presidenten, namelijk Nicolás Maduro en zelfverklaard interim-president Juan Guaidó die erkend wordt door meer dan 50 staten, waaronder de Verenigde Staten. Ook heeft Venezuela twee parlementen, de Algemene Vergadering waar de oppositie een meerderheid bezit en de Grondwetgevende Vergadering die volledig bestaat uit medestanders van president Maduro. Oppositieleider Guaidó is er in 2019 niet in geslaagd zijn momentum te grijpen en zijn oproepen tot demonstraties in het land vinden minder gehoor dan een jaar eerder. Begin januari 2020 werd de situatie nog complexer doordat de herverkiezing van Guaidó als voorzitter van de Algemene Vergadering verhinderd werd door acties van de ordetroepen. Deze voorzittersfunctie is cruciaal voor zijn legitimiteit als interim-president. Bovenop deze politieke-institutionele crisis kwam sinds maart 2020 de coronacrisis. President Maduro riep de noodtoestand uit en legde een lockdown op. Midden mei 2020 lijkt de impact van het virus mee te vallen, al zijn er twijfels bij de officiële cijfers. Grote brandstoftekorten die vanaf april 2020 Venezuela teisteren in combinatie met de gevolgen van de lockdown zorgden voor vele prostesten en ontevreden burgers. Een mislukte invasie begin mei 2020, van enkele gedeserteerde militairen onder leiding van een Amerikaanse ex-special forces, al dan niet met medewerking van sommige leden van de oppositie, zorgden voor de nodige afleiding voor de autoriteiten en plaatsten de oppositie in een nog moeilijkere positie.

Naarmate de chaos en politieke crisis in Venezuela steeds groter wordt, sijpelt de macht verder weg uit de traditionele staatsinstellingen en het machtsvacuüm dat hierdoor ontstaat wordt opgevuld door een grote variëteit aan gewapende groeperingen. We hebben gezien in het hoofdstuk met betrekking tot de veiligheidssituatie dat Venezuela een zeer hoog cijfer van overlijdens kent als gevolg van geweld, namelijk 60 op 100.000. Hiermee is het een van de meest gewelddadige landen ter wereld. In 2019 was Miranda de meest gewelddadige staat in Venezuela. Het geweld wordt veroorzaakt door criminele bendes die zich bezig houden met overvallen, afpersingen en ontvoeringen. Alsook met elkaar beconcurreren voor controle over de belangrijkste transportroutes waarlangs drugs en andere illegale handel kan worden getransporteerd. Maar ook de rebellengroeperingen en enkele paramilitaire groeperingen uit het naburige Colombia vinden in dit klimaat een veilige haven in Venezuela. Analyse toont aan dat zij tot diep in het land een aanwezigheid hebben en sommige analisten gaan zover door te stellen dat we de Colombiaanse ELN ondertussen een Venezolaanse-Colombiaanse rebellengroepering kunnen noemen, omdat zij steeds meer Venezolanen rekruteren. Bepaalde gebieden staan meer bloot aan het geweld van deze groeperingen dan andere. De zuidelijke staten worden geplaagd door een hevige strijd tussen allerhande criminele en rebellengroeperingen die elkaar bestrijden voor controle over de mijnen in het Orinoco mijngebied. Ook de Venezolaanse staat is betrokken bij de illegale goudhandel en heeft hier financieel gewin bij. De lokale bevolking, maar ook arme Venezolanen die naar hier afzakken op zoek naar werk, lijden hier sterk onder. De groeperingen persen ook geld af van bewoners bij vrijwel elk type van economische activiteit die ze proberen uit te voeren. Ook de grensstaten met buurland Colombia kennen een grotere aanwezigheid van criminele- en rebellengroeperingen. Zij worden hier onder andere aangetrokken door de meer dan 500 illegale grensovergangen waar zij zich bezighouden met afpersing, mensensmokkel en ontvoeringen. In deze regio vinden ook veel rekruteringen van arme (jonge) Venezolanen plaats door de rebellengroeperingen.

Voor het zesde jaar op rij bevindt Venezuela zich ook in een zware socio-economische crisis. Zware economische sancties, dalende olieproductie, hyperinflatie en een inkrimping van de economie jaar na jaar, maken dat de armere Venezolaan niet of amper in zijn basisbehoeften kan voorzien. Doorheen 2019 voltrok zich een de facto dollarisatie in het land. Mede hierdoor en door een versoepeling van de controles op de import konden de rijkere Venezolanen zich opnieuw luxegoederen veroorloven. Shoppingcentra raakten opnieuw gevuld, restaurants werden opnieuw geopend en overal in de meer gegoede buurten openden bodegones, winkels met Amerikaanse importproducten die men alleen in dollar kan betalen. Maar voor de mensen die geen toegang hebben tot dollars blijft de situatie ongewijzigd. Uit onderzoek van het Wereld Voedsel Programma blijkt dat een op de drie Venezolanen te maken heeft met voedselonzekerheid en nood heeft aan bijstand, waarvan 7,9 % ( zo’n 2,3 miljoen personen) ernstige voedselonzekerheid ondervindt . Ook de toegang tot stromend water en elektriciteit is zeker buiten Caracas niet altijd gegarandeerd. In sommige staten, zoals Táchira en Zulia vinden dagelijks stroomonderbrekingen plaats van enkele uren, tot soms enkele dagen. Ziekenhuizen kampen met ernstige tekorten aan medicijnen en infrastructuur en veel ziekenhuizen buiten Caracas hebben maar twee dagen per week stromend water. Ook het onderwijs wordt sterk geraakt door de economische crisis. Veel onderwijzend personeel is naar het buitenland gevlucht en er is een groot gebrek aan infrastructuur. De coronacrisis en de opgelegde maatregelen ter bestrijding van de pandemie doen het risico op een humanitaire ramp verder toenemen. Op het ogenblik van het beëindigen van deze COI Focus lijkt de pandemie, op basis van de door de autoriteiten doorgegeven cijfers, onder controle, hoewel de cijfers sinds begin mei 2020 sneller stijgen. Maar zowat elke geraadpleegde bron wijst erop dat het gezondheidssysteem in Venezuela een echte uitbraak van het covid-19 virus niet aankan.

Momenteel hebben ongeveer vijf miljoen Venezolanen hun land verlaten, waarbij de overgrote meerderheid wordt opgevangen in de regio, met Colombia als koploper. Omwille van de afgekondigde maatregelen in de buurlanden ter bestrijding van het coronavirus, zien we momenteel een terugkeerbeweging van Venezolanen die omwille van hun penibele situatie in de buurlanden proberen terug te keren naar Venezuela, hoewel de situatie hier geenszins verbeterd is.

Politique de traitement

La politique définie par le commissaire général se fonde sur une analyse approfondie d’informations récentes et détaillées sur la situation générale dans le pays. Ces informations ont été recueillies de manière professionnelle auprès de diverses sources objectives, dont le Bureau européen d’appui en matière d’asile, le Haut-Commissariat aux réfugiés des Nations unies, des organisations internationales de défense des droits de l’homme, des organisations non gouvernementales, ainsi que la littérature spécialisée et les médias. Pour définir sa politique, le commissaire général ne se fonde donc pas exclusivement sur les COI Focus publiés sur le site du CGRA, qui ne traitent que de certains aspects particuliers de la situation du pays. Le fait qu’un COI Focus date d’un certain temps déjà ne signifie donc pas que la politique menée par le commissaire général ne soit plus d’actualité.

Pour examiner une demande d’asile, le commissaire général tient non seulement compte de la situation objective dans le pays d’origine à la date de la décision mais également de la situation individuelle et des circonstances personnelles du demandeur. Chaque demande d’asile est examinée au cas par cas. Le demandeur d’asile doit montrer de manière suffisamment concrète qu’il éprouve une crainte fondée de persécution ou court un risque réel d’atteintes graves. Il ne peut donc se contenter de renvoyer à la situation générale dans son pays mais doit également présenter des faits concrets et crédibles le concernant personnellement.

Pour ce pays, il n’y a pas une note de politique de traitement disponible sur le site Internet du CGRA.

Land: 
Venezuela