Dit document verzamelt informatie over de veiligheidssituatie in de regionale hoofdstad Las Anod (Laascaanood), regio Sool, gelegen in de betwiste gebieden tussen Somaliland en Puntland. De verslagperiode gehanteerd in deze analyse gaat van 1 januari 2023 tot en met 22 september 2023. Cedoca sluit dit onderzoek op 9 oktober 2023.
In februari 2023 vertaalt de gespannen sfeer in de regionale hoofdstad Las Anod zich in gewelddadige confrontaties, met het gebruik van zwaar geschut (mortier –en raketgranaten), tussen de Somalilandse veiligheidsdiensten en de lokale Dhulbahanteclanmilities. Nadien zijn er sporadische opflakkeringen van het geweld in de stad, of in de buurt van de stad, maar niet meer in die intensiteit zoals in de maand februari 2023. In juni 2023 besluit de VN-Veiligheidsraad dat dit geweld resulteert in een aanzienlijk aantal slachtoffers, de vernieling van infrastructuur en de ontheemding van de inwoners.
AI wijt de vele doden aan het gebruik van explosieven met een wijd bereik in een stedelijk gebied dat volgens de internationale humanitaire wet op willekeurig geweld verboden is. Door dit soort geweld vallen er burgerdoden. De geraadpleegde bronnen maken het niet mogelijk om een algemene conclusie te formuleren uit de beschikbare data over het aantal burgerdoden. ACLED noteert 16 burgerdoden door gericht geweld. Cedoca kan in de beschikbare data niet achterhalen hoeveel burgerdoden er naar schatting vallen bij het geweld tussen de twee actoren, incidenten die ACLED noteert in de categorie battles. AI schrijft in april 2023 over meer dan 100 burgerdoden, UNSOM noteert 87 burgerdoden voor de periode december 2022 – juni 2023.
Ook zorgt dit geweld voor een exodus uit de stad. Het UNHCR-monitoringsteam noteert een vlucht uit de regio Sool in de maanden januari, februari en maart 2023 met een piek in februari. In totaal schat het UNHCR dat 206.000 mensen de regio ontvluchten op een geschatte bevolking van 388.559. De meeste mensen vluchten naar de regio Nugaal (69.000), de regio Bari (52.000), naar andere locaties binnen de regio Sool (41.000) en naar de regio Toghdeer (40.000). Een minderheid trekt naar de regio Mudug (4.000) en de regio Woqooyi Galbeed (900). Naar schatting 100.000 anderen vluchten naar Ethiopië. Deze ontheemding gebeurt op het moment dat de regio in een voedselcrisissituatie zit door de aanhoudende droogte. Hierdoor zijn de middelen van de gastgezinnen al compleet uitgeput wanneer de nieuwe ontheemden aankomen. Er is een gebrek aan essentiële zaken zoals voedsel, onderdak, gezondheidszorg en bescherming.
Over of deze ontheemden, of een deel van deze ontheemden terugkeren naar de regio, vindt Cedoca op het moment van de redactie van dit onderzoek erg weinig informatie. Het UNHCR-monitoringsteam noteert dat er in de periode 1 januari 2023 tot 1 september 2023 42.000 ontheemden terugkeren naar de regio, de meeste onder hen zijn in de regio Sool vertrokken (41.000). Begin oktober 2023 bevestigen drie door Cedoca gecontacteerde bronnen de terugkeer van de ontheemden sinds september 2023. Niet alle ontheemden zijn al teruggekeerd omwille van het feit dat de wegen ontoegankelijk zijn door de recente zware regens. Sommige ontheemden kunnen de transportkosten om terug te keren niet betalen.
Politique de traitement
Depuis la chute du président Siad Barre en 1991, les conditions générales de sécurité en Somalie sont dans une large mesure déterminées par un conflit armé de longue durée ayant entraîné le déplacement interne de très nombreux Somaliens ou leur fuite à l’étranger. Ce conflit consiste essentiellement en des affrontements opposant l’organisation armée Al-Shabaab, qui contrôle surtout les campagnes du centre et du sud du pays, aux forces de sécurité nationales et internationales.
Cette situation extrêmement complexe n’est pas de nature telle que tout Somalien doive, par définition, bénéficier d’un statut de protection internationale du seul fait de son origine. Pour certains profils, la crainte de persécution est sérieuse et fondée. Ces profils peuvent dès lors compter sur la reconnaissance du statut de réfugié.
Il ressort des informations disponibles que le degré des violences, l’ampleur de la violence aveugle et l’impact du conflit en Somalie varient considérablement d’une région à l’autre. Bien que la situation dans certaines régions puisse être très complexe, il ressort de ces informations qu’aucune région de Somalie ne présente une situation exceptionnelle où le degré de la violence aveugle serait tel qu’il y aurait de sérieux motifs de croire qu’un civil, du seul fait de sa présence sur place, y courrait un risque réel d’être exposé à une menace grave pour sa vie ou sa personne au sens de l’article 48/4, § 2, c) de la loi du 15 décembre 1980.