Corruptie en valse documenten

Deze COI Focus geeft een overzicht betreffende corruptie en valse documenten in Egypte.

Het onderzoek voor deze focus werd uitgevoerd van 2 mei tot 15 juni 2023.

Er is een betrekkelijke consensus onder de geraadpleegde bronnen dat corruptie al decennialang manifest in Egypte aanwezig is en dat tot op heden, met nefaste implicaties voor de economie, de welvaart en de tevredenheid van de bevolking. Corruptie lag mee aan de basis van de massamanifestaties die in 2011 leidden tot het aftreden van militair dictator Moebarak. Ook onder het korte bewind van de Moslimbroederschap en het nieuwe militaire regime van president al-Sisi bleef corruptie bestaan. Fenomenen als baksheesh (omkoping) en wasta (nepotisme) maken deel uit van het dagelijkse leven van de meeste Egyptenaren. Door de bronnen wordt meestal een onderscheid gemaakt tussen “grand corruption”, op een hoger niveau waarin vaak relaties en favoritisme een rol spelen en “petty corruption”, op een lager niveau, soms weinig meer dan een bescheiden som smeergeld. Corruptie heeft doorgaans te maken met het omkopen of beïnvloeden van overheidspersoneel. Sectoren die bij uitstek kwetsbaar zijn voor corruptie zijn alles wat met vergunningen, openbare aanbestedingen en grondadministratie te maken heeft en voorts een reeks departementen zoals onder meer Onderwijs, Volksgezondheid en de Belastingadministratie. Bij lokale besturen worden de beslissingsmechanismes erg vaak gestuurd door omkoping. De politie heeft de naam erg corrupt te zijn, inclusief de verkeerspolitie en de grenspolitie. Ook cipiers zijn vaak vatbaar voor steekpenningen. Bij Justitie geldt een matig tot hoog risico op corruptie. Soms worden magistraten gearresteerd maar volgens onderzoek leeft bij de bevolking het idee dat administratief personeel van de rechtbanken meer corrupt is dan de magistraten zelf.

Egypte beschikt ter zake over een vrij solide wettelijk kader dat volgens de geraadpleegde bronnen echter onvolkomen wordt toegepast. Er zijn diverse agentschappen die onderzoek doen naar corruptie bij de overheid en soms worden op basis van hun speurwerk mandatarissen in staat van beschuldiging gesteld en veroordeeld, ook hooggeplaatsten. De Egyptische autoriteiten verklaren ook onverkort dat ze de strijd tegen de corruptie op beginselvaste manier aanbinden. Critici wijzen er echter op dat er vaak selectief wordt opgetreden en dat bepaalde uiterst goed geconnecteerde personen niet worden vervolgd. Een vaak terugkerende kritiek is dat het leger, nochtans zeer aanwezig in de economie en met een corrupte reputatie, nooit ter verantwoording wordt geroepen.

Een vitaal aspect van de in Egypte betrekkelijk endemische corruptie is gesjoemel met frauduleuze documenten. Het betreft hier zowel vervalsingen als documenten die via smeergeld bekomen zijn van corrupte ambtenaren. Veel overheidsdiensten zijn vatbaar voor documentenfraude en dat blijft het geval hoewel er door het gerecht soms wel degelijk wordt opgetreden. Traditioneel en zeker ook de laatste jaren zet de Egyptische overheid er op in om fraude met identiteitsdocumenten te beteugelen. Er blijft evenwel ook in dit verband een circuit bestaan van frauduleuze documenten. Ook betreffende reisdocumenten en verblijfsvergunningen bestaat er in Egypte een zwarte markt van valse documenten.